Wydawca treści Wydawca treści

Jak powstają sadzonki drzew w Szkółce Leśnej Kolonia?

22.05.2017 | Rafał Morawski

Podlewanie sadzonek jest jednym z najważniejszych elementów całej produkcji

Dzięki pracy leśników i szkółkom leśnym takim jak „Kolonia” mamy pewność, że w najbliższych latach lasów nam nie ubędzie. Dlatego też warto przyjrzeć się dokładnie jak wygląda proces produkcji sadzonek

Przed laty biskup Ignacy Krasicki – nasz słynny poeta - na temat gospodarki leśnej takie miał przemyślenia:

„Jest to stary błąd, na tym utrzymywanie lasu zasadzać,

żeby żadnego drzewa nie tykać.

Każda rzecz w przyrodzie ma swój kres, do którego

przyszedłszy, trwa czas niejaki w dobrym stanie, ten

przebywszy, psuć się musi.

Drzewo przestarzałe staje się niezdatnym i próżno

miejsce zalega: trzeba go więc w czasie doskonałej jego

pory wycinać, ale w tym wycinaniu tak poczynać

roztropnie, żeby aktualna korzyść dalszej nie

przeszkadzała".

W dzisiejszych czasach, w wyniku prowadzonej intensywnej gospodarki leśnej, część społeczeństwa obawia się, że otaczające nas lasy będą powoli znikać z naszych oczu. Nie mamy jednak czego się obawiać, bo za każdą wyciętą sosnę czy buka są sadzone kolejne sadzonki drzew i to w liczbie kilkadziesiąt razy większej.

Na początek trochę historii…

Obiekt szkółkarski w leśnictwie Kolonia został zbudowany w latach 1971/72, na gruntach porolnych z pierwotnym przeznaczeniem do produkcji materiału zadrzewieniowego dla potrzeb tzw. „Wojewódzkiego doboru gatunkowego". 20 lat później szkółka została zmodernizowana, aby dostosować ją do potrzeb leśnej produkcji szkółkarskiej. Natomiast na początku 21 wieku zbudowano nowoczesną szkółkę kontenerową.

Potrzeba czasu i cierpliwości

Proces produkcji sadzonek w Szkółce Leśnej „Kolonia" w Starym Siole jest niezwykle skomplikowany i czasochłonny. Nie da się w ciągu kilku dni wyprodukować nowych drzewek, bo nie jesteśmy w stanie oszukać natury. Aby posadzić sosnę czy buka w lesie potrzebna jest kilkunastu miesięczna praca - żmudna i skrupulatna. Jak dokładnie wygląda ten proces? Zapraszamy do lektury.

Zaczyna się od szyszki

Cały proces zaczyna się od szyszki. Zapewne do tej pory wielu z nas nie zdawało sobie sprawy, że szyszka jest jednym z najważniejszym elementów drzewa. A to dzięki niej rodzą się kolejne drzewa. W każdej szyszce są małe nasiona, które z wiatrem są przenoszone, aby rośliny mogły się rozmnażać.

Wszystko zaczyna się od szyszki (z lewej szyszka jodły, a po prawej sosny)

Mając taką wiedzę zapewne domyśliliście się już, że to właśnie szyszki, żołędzie, bukiew czy inne nasiona drzew, dla leśnika zajmującego się produkcją sadzonek są najważniejsze. Bez nich, nie urodzi się nowy majestatyczny dąb, czy piękna jodła. Dlatego zbierane są nasiona i szyszki drzew iglastych. W szyszce z drzew iglastych znajduje się kilkanaście ziarenek. Gdy już uda się uzbierać odpowiednią ilość szyszek to w leśnictwie „Kolonia" trafiają one do specjalnej maszyny.

Przy użyciu tej maszyny wydobywane są nasiona

W tymże urządzeniu, przy użyciu odpowiedniej temperatury (najczęściej 50 stopni) szyszka otwiera się i oddaje to co najcenniejsze – nasiona. Jednak nie są jeszcze one gotowe do sadzenia, bo małe ziarenka są zbratane z niewielkimi „skrzydłami", dzięki którym są w stanie z wiatrem przenieść się w inne miejsce, by za jakiś czas stać się drzewem. Dlatego też nasiona wymagają kolejnego procesu „odskrzydlania" – proces ten jest bardzo podobny do oddzielania ziaren zboża od kłosów. Na szczęście nie potrzebujemy do tego kombajnu. Jak mówi Włodzimierz Ważny ze szkółki „Kolonia" ten proces można wykonać nawet dłońmi, pocierając ziarna. W „Kolonii" nie jest to wymagane, bo tym zajmuje się odpowiednie urządzenie. W ten sposób mamy już gotowe do posiania nasiona.

Tak wyglądają nasiona sosny przed odskrzydleniem i po

Nasiona buka

Etykieta - dla nasion zebranych

Czas zacząć produkcję

W „Kolonii" są wykorzystane trzy metody produkcji sadzonek. Pierwszy jest bardzo prosty. Wystarczy użyć siewnik i do odpowiednio przygotowanego gruntu posiać nasiona. Jednak jak tłumaczy leśniczy Włodzimierz proces ten nie jest w pełni efektywny. Zdarza się, że rośliny nie przyjmują się i nie są w stanie stać się drzewem. Wpływ na to mają warunki atmosferyczne – upały i deszcze lub zgraja szkodników.

Teren, na którym zasiane są nasiona przy użyciu tradycyjnej metody

Wyjmowanie sadzonek do posadzenia w lesie

Inspekty, czyli prosty system kontrolowanej produkcji sadzonek

Leśnicy z Kolonii produkują również sadzonki w inspektach. To najprościej mówiąc betonowe kwatery, do których najczęściej ręcznie wysiewane są nasiona drzew leśnych (np. jodła).

Tak wyglądają inspekty w Szkółce Leśnej Kolonia

Dzięki inspektom w przeciwieństwie do szkółki gruntowej możliwe jest kontrolowanie warunków kiełkowania i pierwszego okresu wzrostu młodej rośliny. Robi się to poprzez wykorzystanie specjalnych okien cieniujących, aby uchronić roślinę przed przymrozkami oraz nadmierną ilością słońca. Co ciekawe w przypadku potrzeby, sadzonki w inspektach mogą zostać podlane, dzięki specjalnie zaprojektowanemu systemowi zraszania. Produkcja w tymże systemie trwa od roku do trzech lat. Po tym czasie sadzonki są gotowym materiałem do sadzenia w lesie.

Tzw. okna cieniujące, dzięki którym można poprawić klimat wewnątrz inspektów

Sosna i buk produkowane w inspektach

Nowoczesna szkółka kontenerowa

Jednak najbardziej efektywną metodą jest produkcja w kontenerach tj. małych(200-300ml) zblokowanych pojemnikach ze styropianu. Pod koniec marca w Leśnictwie Kolonia została uruchomiona kolejna nowoczesna linia do produkcji sadzonek w tymże systemie. Tutaj proces produkcji jest bardziej skomplikowany, ale dużo bardziej skuteczny.

Nowoczesna linia Urbinati w Szkółce Leśnej „Kolonia"

Pierwszym etapem jest odpowiednie wymieszanie torfu z wodą i nawozami w specjalnym mikserze. Następnie mieszanka trafia do styropianowych kontenerów, gdzie jest zagęszczana.

Chwilę później w tychże kontenerach pojawią się także nasiona drzew i jednym z najważniejszych etapów produkcji jest odpowiednie ułożenie nasion. W przypadku sosny do jednej celi kontenera trafia dwa nasiona. Kilka sekund później kasety posypywane są perlitem oraz zraszane wodą. Ten proces produkcji dzięki nowym maszynom trwa jedynie 10 sekund. Następnie kontenery trafiają do tunelów cieplarnianych. Właśnie w tym miejscu zaczyna się długi i żmudny proces „opieki" nad kiełkującą i rodzącą się rośliną.

Na zdjęciu widzimy kontener z wypełnionymi mieszanką torfu „celami". Te małe ziarna to odpowiednio przygotowane nasiona sosny.

Za chwilę sadzonki zostaną pokryte perlitem

Jak z dzieckiem…

W tunelach cieplarniach kontenery z sadzonkami układane są na podkładkach – po to aby zapewnić młodej sadzonce ukształtowanie właściwego do sadzenia systemu korzeniowego.

Kontenery z sadzonkami buka. Na zdjęciu widać wspomniane wcześniej podkładki.

Oczywiście leśnicy cały czas opiekują się tymi sadzonkami. Bardzo ważne jest, aby zachować odpowiednią temperaturę i wilgotność powietrza. Rzecz jasna są również podlewane.

Produkcja w tunelu

Gdy minie kilka tygodni, a znakomita większość nasion wykiełkuje i nieco urośnie, to sadzonki trafiają na zewnątrz celem dalszego wzrastania. Jeśli natura nie da wody z nieba to rośliny napoi automatyczna "podlewaczka".

Nowoczesna "podlewaczka"

Jodła i sosna w kontenerach

I tak te małe drzewa czekają do początku jesieni lub wiosny następnego roku, by trafić w ręce innych leśników, pracowników Zakładów Usług Leśnych celem posadzenia w lesie czy po prostu miłośników natury, którzy chcą na swojej działce mieć piękną, leśną roślinę.

Sadzonki lada moment trafią do lasu

Produkcja w liczbach

W 2016 roku w Kolonii wyprodukowano prawie 4 miliony dojrzałych sadzonek. Najwięcej wytworzono w systemie kontenerowym – prawie 1,9 mln, w gruncie 1,3 mln, a w inspektach niespełna 700 tysięcy.

Kończy się na szyszce

Gdy sadzonka zostanie posadzona to za kilkanaście, kilkadziesiąt lat stanie się już prawdziwym drzewem i zostawi po sobie potomstwo – szyszki, które być może znów trafią do szkółki leśnej „Kolonia"…

Jakie drzewa produkują w Szkółce Leśnej Kolonia?

W Kolonii leśnicy produkują sadzonki drzew leśnych gatunkowych takich jak sosna pospolita, świerk pospolity, jodła pospolita, modrzew europejski, buk zwyczajny, dąb czerwony, wiąz szypułkowy, grab zwyczajny, jarzębina pospolita, jesion wyniosły, klon jawor, kasztanowiec, lipa szerokolistna czy lipa drobnolistna.