Przed laty biskup Ignacy Krasicki – nasz słynny poeta - na temat gospodarki leśnej takie miał przemyślenia:

„Jest to stary błąd, na tym utrzymywanie lasu zasadzać,

żeby żadnego drzewa nie tykać.

 Każda rzecz w przyrodzie ma swój kres, do którego

przyszedłszy, trwa czas niejaki w dobrym stanie, ten

przebywszy, psuć się musi.

 Drzewo przestarzałe staje się niezdatnym i próżno

miejsce zalega: trzeba go więc w czasie doskonałej jego

pory wycinać, ale w tym wycinaniu tak poczynać

roztropnie, żeby aktualna korzyść dalszej nie

przeszkadzała".

W dzisiejszych czasach, w wyniku prowadzonej intensywnej gospodarki leśnej, część społeczeństwa obawia się, że  otaczające nas lasy  będą  powoli znikać z naszych oczu. Nie mamy jednak czego się obawiać, bo za każdą wyciętą sosnę czy buka są sadzone  kolejne sadzonki drzew i to w liczbie kilkadziesiąt razy większej.

Na początek trochę historii…

Obiekt szkółkarski w leśnictwie Kolonia został zbudowany w latach 1971/72, na gruntach porolnych z pierwotnym przeznaczeniem do produkcji materiału zadrzewieniowego dla potrzeb tzw. „Wojewódzkiego doboru gatunkowego". 20 lat później szkółka została zmodernizowana, aby dostosować ją do potrzeb leśnej produkcji szkółkarskiej. Natomiast na początku 21 wieku zbudowano nowoczesną szkółkę kontenerową.

Potrzeba czasu i cierpliwości

Proces produkcji sadzonek w Szkółce Leśnej „Kolonia" w Starym Siole jest niezwykle skomplikowany i czasochłonny. Nie da się w ciągu kilku dni wyprodukować nowych drzewek, bo nie jesteśmy w stanie oszukać natury. Aby posadzić sosnę czy buka w lesie potrzebna jest kilkunastu miesięczna praca - żmudna i skrupulatna. Jak dokładnie wygląda ten proces? Zapraszamy do lektury.

Zaczyna się od szyszki

Cały proces zaczyna się od szyszki. Zapewne do tej pory wielu z nas nie zdawało sobie sprawy, że szyszka jest jednym z najważniejszym elementów drzewa. A to dzięki niej rodzą się kolejne drzewa. W każdej szyszce są małe nasiona, które z wiatrem są przenoszone, aby rośliny mogły się rozmnażać.

Wszystko zaczyna się od szyszki (z lewej szyszka jodły, a po prawej sosny)

Mając taką wiedzę zapewne domyśliliście się już, że to właśnie szyszki, żołędzie, bukiew czy inne nasiona drzew,  dla leśnika zajmującego się produkcją sadzonek są najważniejsze. Bez nich, nie urodzi się nowy majestatyczny dąb, czy piękna jodła. Dlatego zbierane są nasiona i szyszki drzew iglastych. W szyszce z drzew iglastych znajduje się kilkanaście ziarenek. Gdy już uda się uzbierać odpowiednią ilość szyszek to w leśnictwie „Kolonia" trafiają one do specjalnej maszyny.

Przy użyciu tej maszyny wydobywane są nasiona

W tymże urządzeniu, przy użyciu odpowiedniej temperatury (najczęściej 50 stopni) szyszka otwiera się i oddaje to co najcenniejsze – nasiona. Jednak nie są jeszcze one gotowe do sadzenia, bo małe ziarenka są zbratane z niewielkimi „skrzydłami", dzięki którym są w stanie z wiatrem przenieść się w inne miejsce, by za jakiś czas stać się drzewem. Dlatego też nasiona wymagają kolejnego procesu „odskrzydlania" – proces ten jest bardzo podobny do oddzielania ziaren zboża od kłosów.  Na szczęście nie potrzebujemy do tego kombajnu. Jak mówi Włodzimierz Ważny ze szkółki „Kolonia" ten proces można wykonać nawet dłońmi, pocierając ziarna. W „Kolonii" nie jest to wymagane, bo tym zajmuje się odpowiednie urządzenie. W ten sposób mamy już gotowe do posiania nasiona.

Tak wyglądają nasiona sosny przed odskrzydleniem i po

Nasiona buka

Etykieta - dla nasion zebranych

Czas zacząć produkcję

W szkółce leśnej „Kolonia” mamy do czynienia z trzema metodami produkcji materiału sadzeniowego. Produkcja sadzonek z zakrytym systemem korzeniowym - „szkółka kontenerowa", produkcję sadzonek z odkrytym systemem korzeniowym - „szkółka tradycyjna”, oraz inspekty szkółkarskie.

Szkółkarstwo tradycyjne

Jest to produkcja polowa z odkrytym systemem korzeniowym. Sadzonki hodowane są w kwaterach w gruncie, gdzie kontroluje się wilgotność (deszczowanie), żyzność (nawożenie) oraz eliminuje się czynniki chorobotwórcze.

W ramach utrzymania efektywności produkcji prowadzone są takie zabiegi jak: osłanianie przed nasłonecznieniem, odchwaszczanie, spulchnianie gleby, podcinanie korzeni, wykrywanie i zwalczanie owadów.  Tym sposobem uzyskuje się nawet 1,9 miliona sadzonek rocznie, w tym sadzonki roczne i wieloletnie. Są one podstawowym materiałem do odnowień lasu i zalesień.

Symbole produkcyjne sadzonek:

1/0- sadzonka jednoroczna

2/0- sadzonka dwuletnia

1/3- sadzonka czteroletnia szkółkowana po jednym roku

2/1- sadzonka trzyletnia, szkółkowana (przesadzana) do gruntu w drugim roku życia

0/1/0- sadzonka jednoroczna szkółkowana z pozyskanych zrazów

1.5/0.5- dwuletnia sadzonka szkółkowana po 1.5 roku

Teren, na którym zasiane są nasiona przy użyciu tradycyjnej metody

Wyjmowanie sadzonek do posadzenia w lesie

Inspekty szkółkarskie

Tak wyglądają inspekty w Szkółce Leśnej Kolonia

Inspekty szkółkarskie to podłużne koryta wykonane z drewna, betonu lub innych materiałów, wypełnione substratem i czasowo nakrywane.

W korytach szkółkarskich hodowane są sadzonki drzew leśnych najczęściej w cyklu jednorocznym. Ta metoda pozwala na częściowe kontrolowanie warunków kiełkowania i pierwszego okresu wzrostu młodej rośliny.

W inspektach uzyskuje się około 800 tysięcy sadzonek rocznie. Produkcja przeznaczona głównie jest na potrzeby Nadleśnictwa Oleszyce oraz właścicieli lasów innych własności. Dodatkowo produkujemy tutaj jodłę w cyklu dwuletnim na potrzeby szkółki kontenerowej.

Tzw. okna cieniujące, dzięki którym można poprawić klimat wewnątrz inspektów

Sosna i buk produkowane w inspektach

Szkółka kontenerowa 

Produkcja kontenerowa polega na wyhodowaniu sadzonek w wielodoniczkach zwanych kontenerami. Szkółka w Oleszycach opiera swoją produkcję na kontenerach styropanowych. Ta metoda produkcji umożliwia sterowanie warunkami klimatycznymi w pierwszej – najważniejszej fazie rozwoju sadzonek. 

Gospodarstwo szkółkarskie w leśnictwie Kolonia to jeden z nielicznych obiektów produkujących sadzonki drzew leśnych z zakrytym systemem korzeniowym. Zbudowana w latach 2000-2002 i ciągle modernizowana szkółka kontenerowa produkuje 2 miliony sadzonek rocznie.

Zalety sadzonek z zakrytym systemem korzeniowym:

• skrócenie procesu produkcji do jednego sezonu wegetacyjnego,
• eliminacja „stresu” przesadzeniowego,
• łatwość sadzenia,
• zapewnienie sadzonkom w pierwszym okresie życia substancji odżywczych,
• ułatwiony transport i przechowywanie.

Symbole produkcyjne sadzonek:

1/0K – jednoroczna sadzonka w kontenerze

1/0KM- jednoroczna sadzonka w kontenerze z mikoryzą

2/1K- sadzonka trzyletnia, szkółkowana (przesadzana) do kontenera w drugim roku życia

2/1D – sadzonka trzyletnia szkółkowana po 2 roku do doniczek

Nowoczesna linia Urbinati w Szkółce Leśnej „Kolonia"

Na początku linii produkcyjnej niezbędne jest odpowiednie wymieszanie torfu z wodą i nawozami w zamontowanym mikserze. W kolejnym etapie tak przygotowanym substratem napełniane oraz odpowiednio zagęszczane są pojemniki styropianowe, gdzie chwilę później za pomocą specjalnych młoteczków pneumatycznych umieszczane są nasiona, które zasypuje się perlitem oraz zrasza wodą. Następnie obsiane kontenery trafiają do tunelów cieplarnianych gdzie w kontrolowanych warunkach przebywają około 5-6 tyg. kolejno podrośnięte sadzonki przetransportowuje się na pola zraszania na których odbywa się ich dalszy wzrost.

Na zdjęciu widzimy kontener z wypełnionymi mieszanką torfu „celami". Te małe ziarna to odpowiednio przygotowane nasiona sosny.

Etapy siewu:

1. mieszanie torfu z wodą i nawozami

2. napełnianie kontenerów

3. siew nasion do cel

4. przykrycie powierzchni perlitem oraz zraszanie wodą

5. transport do namiotów szkółkarskich

Etapy szkółkowania (tzw. przesadzania):

1. wyjęcie sadzonek z koryta
2. umieszczenie sadzonek w celach przy pomocy specjalnych szablonów z zapięciami sprężynowymi,
3. zasypanie substratem torfowym na stole wibracyjnym,
4. zdjęcie szablonów,
5. transport na pole zraszania.

Za chwilę sadzonki zostaną pokryte perlitem

W namiotach szkółkarskich styropianowe kontenery układane są na specjalnych podkładkach, po to by zapewnić sadzonce ukształtowanie właściwego systemu korzeniowego oraz by sadzonki nie przyrastały do podłoża. W namiotach zawsze zapewniona jest odpowiednia temperatura za pomocą instalacji grzewczych, wentylacja oraz ocienianie. Sadzonki są podlewane poprzez zautomatyzowaną rampę deszczującą, która pozwala nam określić i kontrolować dawkowanie wody. Po kilku tygodniach nasionka kiełkują i wyrastają sadzonki. Takie drzewka w celach dalszego wzrastania trafiają na zewnątrz.

Kontenery z sadzonkami buka. Na zdjęciu widać wspomniane wcześniej podkładki.

Produkcja w tunelu

Nowoczesna "podlewaczka"

Jodła i sosna w kontenerach

I tak te małe drzewa czekają do początku jesieni lub wiosny następnego roku, by trafić w ręce innych leśników, pracowników Zakładów Usług Leśnych celem posadzenia w lesie czy po prostu miłośników natury, którzy chcą na swojej działce mieć piękną, leśną roślinę.

Sadzonki lada moment trafią do lasu

Kończy się na szyszce

Gdy sadzonka zostanie posadzona to za kilkanaście, kilkadziesiąt lat stanie się już prawdziwym drzewem i zostawi po sobie potomstwo – szyszki, które być może znów trafią do szkółki leśnej „Kolonia"…

Jakie drzewa produkują w Szkółce Leśnej Kolonia?

W Kolonii leśnicy produkują sadzonki drzew leśnych gatunkowych takich jak sosna pospolita, świerk pospolity, jodła pospolita, modrzew europejski, buk zwyczajny,dąb szypułkowy, wiąz szypułkowy, grab zwyczajny, jarzębina pospolita, klon jawor, kasztanowiec, lipa szerokolistna czy lipa drobnolistna oraz krzewy takie jak bez czarny i koralowy, kalina koralowa, indygowiec. 

Sadzonki może kupić każdy z nas

Szkółka Leśna Kolonia prowadzi także sprzedaż sadzonek dla klientów indywidualnych. Poniżej dane kontaktowe:

Tel:
- 600 326 246
- 533 213 864
- 16 631 51 57

w godzinach 7:00 - 15:00.

E-mail:
oleszyce@krosno.lasy.gov.pl

Mapka dojazdu: